Een ontmoeting op Paleis Noordeinde – Een stem voor menselijkheid

Heel even dacht ik dat ik in een aflevering van Bananasplit was beland toen ik vorige maand werd gebeld door Jan Snoek, persoonlijk adviseur van de Koning.

“Of ik op de uitnodiging wilde ingaan van Z.M. de Koning voor een verdiepend gesprek naar aanleiding van mijn brief na Prinsjesdag.”

Mijn brief. Tussen tienduizenden brieven die jaarlijks bij het Koninklijk Huis binnenkomen.

Gisteren was het zover. Samen met negen andere briefschrijvers mocht ik op Paleis Noordeinde in gesprek gaan met de Koning en de Koningin over hoe we de samenleving kunnen versterken. Over wat ik dagelijks zie, hoor en ervaar. Over de mogelijkheden die ik zie voor verandering.

Mijn brief schreef ik namens de cliënten. En namens hen was ik daar. Om hun gedachten neer te leggen waar ze gehoord kunnen worden. Om hun stem te zijn.

En toch… dit was niet vanzelfsprekend voor mij. Schrijven voelt als mijn tweede natuur, maar me uitspreken in een groep, laat staan tegenover de Koning en Koningin, vond ik ontzettend spannend. Mijn hart bonsde in mijn keel. Maar ik deed het. Omdat dit groter is dan mijn eigen onzekerheid. Omdat dit niet over mij ging, maar over hen die niet meer gehoord worden.

We leven in een maatschappij waarin efficiëntie, productie en controle leidend zijn. Een samenleving waarin de menselijkheid steeds verder naar de achtergrond verdwijnt. Maar waar gaat het écht om, als alles wegvalt?
Op je sterfbed kijk je niet terug op prestaties, cijfers of geld. Dan draait alles om verbinding, liefde en wat er écht toe doet. Toch zie ik dagelijks hoe ouderen – en ook wij als zorgverleners – vastlopen in een systeem dat daarop niet is ingericht. Een systeem dat gebaseerd is op angst in plaats van liefde.

Ik hoor het zo vaak: “Ik kan er niets van zeggen.”

Een zin die zoveel zegt. Over niet meer gezien worden. Over niet meer meetellen. Over afhankelijkheid van een systeem waarin kleine versoberingen – een kop koffie uit een kan in plaats van de automaat, minder keuze in maaltijden, een (medisch) specialist die afspraken niet nakomt – aanvoelen als steeds een beetje meer verlies van eigenwaarde.

Ouderen (wat ook echt een achterhaalde term is) voelen zich niet belangrijk. Niet meer waardevol. Terwijl we juist zoveel kunnen leren van hen die veel levenswijsheid met zich meedragen. Het is aan ons om hen een veilig en vertrouwd gevoel te geven. Om hen aan te moedigen zich uit te spreken.

En dat vraagt niet alleen om zorg, maar vooral om welzijn. Om aandacht voor wie iemand ís, niet alleen voor wat iemand nodig heeft.

Dit vraagt om een andere manier van kijken naar zorg. Minder sturen op tijd en geld, meer inzetten op aandacht en reflectie. Een cliënt met dementie is geen logistiek vraagstuk. Het bestellen van inco materiaal zou geen kille rekensom moeten zijn. In de opleiding moeten we niet alleen focussen op verpleegtechnische vaardigheden – injecteren of een stoma verzorgen kan iedereen leren – maar vooral op wat écht telt: hoe creëer je vertrouwen? Hoe bied je veiligheid? Hoe ga je om met kwetsbaarheid? Dat is voor mij de essentie van ons vak.

Daarnaast moeten we stoppen met overmatige medicatie en meer inzetten op complementaire zorg en welzijnsgerichte benaderingen. We wéten dat dit werkt. Proeftuinen laten dit al zien. De praktijk bewijst het keer op keer.

Mijn wens is dat we als samenleving weer voelen in plaats van alleen denken. Dat we in de zorg niet alleen behandelen, maar écht aanwezig zijn. Dat we ruimte maken voor wat er op het sterfbed wél toe doet: menselijkheid, verbinding en aandacht.

Gisteren ontmoette ik gelijkgestemden. Mensen die zich inzetten voor thema’s als zorg, solidariteit, polarisatie, huisvesting, het mkb en de positie van ouderen en mensen met een beperking. En de rode draad? Dat we niet moeten vergeten wat ons mens maakt. Niet alleen in de zorg, maar in de hele samenleving.

Want een samenleving zonder menselijkheid, is een samenleving die haar ziel verliest.

Intens dankbaar dat ik deze stem mocht laten horen, ondanks de spanning. Misschien juist daardoor nog wel meer. ❤️